miércoles, diciembre 17, 2014

E agora, aquí ou acolá?

O día 18 de decembro é o día internacional do Migrante.

A presentación do documental “Museoloxía social. Culturas en diálogo: Lugo-Arxentina” o 17 de decembro ás 18h no Museo provincial de Lugo e  súa exhibición os días 18, 19 e 20 nos museos da Rede museística supón o cume dun proxecto que comezou o 3 de febreiro e que vén a responder a unha liña da actuación constante desta Rede Museística: a responsabilidade social da institución pública.

Museoloxía social. Culturas en diálogo: Lugo - Arxentina é un proxecto de colaboración entre a Rede Museística Provincial de Lugo e as asociacións de Inmigrantes e Retornados Rioplatenses en Lugo e Tango Club Galicia, máis un equipo multidisciplinar de documentalistas, especialistas en redes sociais, investigadores, artistas, etc.. que traballan xuntos co obxectivo de investigar, documentar, conservar, reinterpretar  e difundir a cultura de Lugo e Arxentina a través do diálogo intercultural e inclusivo.

Culturas en diálogo é unha viaxe en parella. Parellas artísticas internacionais como a colaboración entre Iago Eireos (Lugo) e Julia Romano (Arxentina), á que se uniu o poeta Miguel Ángel Curiel. Parellas literarias con Claudio Rodríguez Fer e o seu retrato de Borges, máis Paco Nieto que recolle as voces do panorama cultural de todos os tempos de Lugo. Parellas teatrais con Teatro Do Miolo & Cía, que vén a falar das dificultades desa viaxe de ida e volta que é a emigración. Parellas de baile, no V Encontro TangoLíber, onde ó redor de 100 persoas chegadas de todo o mundo reúnense baixo un interese común: bailar tango durante toda a fin de semana. Parellas patrimoniais, coa convocatoria artística que pon en valor os dous patrimonios da humanidade: a muralla e o tango. Parellas didácticas, con obradoiros para todos os públicos en novas tecnoloxías, creación artística, accións radiofónicas, que reflexionan e traballan sobre estas relacións culturais e sociais. 

Parellas de aquí e dacolá. Destaca neste audiovisual a investigación sobre a Muller Emigrante en “Mulleres de Aquí e Dacolá”, onde facemos unha homenaxe a aquelas mulleres “ponte” e de ida e volta: ben sexan as que viaxaron desde a provincia de Lugo á Arxentina ou ben aquelas arxentinas que viven agora aquí. Neste apartado resumimos as 14 entrevistas a mulleres e familiares, artellando o diálogo en sete bloques que retratan a experiencia de emigrar. “Mulleres de aquí e dacolá” comeza cunha sinxela presentación onde remarcamos a importancia de dar nome ás súas protagonistas. En A muller emigrante recollemos que é o que elas percibían e como eran valoradas. De onde es? fala da supervivencia cultural noutro país a través da lingua, dos contos e da forma de relacionarse. Volver significou para moitas un momento de estrañeza e para outras un reencontro coas raíces. Remarcamos a Asociación, a colaboración entre emigrantes nun e noutro lado é esencial para a integración noutro país. En Emigrar queremos poñer en paralelo a situación da emigrante do pasado e da actualidade. Finalmente, con E agora, aquí ou acolá? dúas testemuñas poñen fin a este documental cunha reflexión sobre o feito de ir e volver.

Esta viaxe non remata aquí. Seguirá movéndose e descubrindo outras experiencias. Seguiremos investigando e poñendo en valor todas as expresións culturais que xorden desta profunda relación entre Lugo e Arxentina.

viernes, agosto 15, 2014

Cartas de chamada: unha estratexia familiar


           A emigración feminina, entre Galiza e Arxentina, vai rexistrar na década de 1870 os datos históricos máis sobresaíntes ata o momento, situación que se vai regular na década seguinte de 1880, se ben o fenómeno migratorio sempre tivo un desequilibrio a favor do sexo masculino. 

No contexto desta realidade, a muller vai xogar un papel crucial no reagrupamento familiar, o que dará lugar á organización e funcionamento das cadeas, sobre todo das denominadas cartas de chamada. Baixo este principio, a primeira xeración de emigrantes iniciaban e facilitaban a corriente migratoria, en primeiro lugar ao entorno familiar – na procura do reagrupameto familiar –e unha vez agotada esta vía, ampliaban a chamada a contextos próximos  - vecindade prinicpalmente-. Esta estratexia, supuxo que, polo xeral, persoas dunha mesma localidade ou territorios próximos se dirixiran a un mesmo  destino (país ou mesma rexión).  




Mais, no fondo da cuestión, estes factores de tipo familiar obedecían a unha circunstancia socioeconómica; procurar que outras persoas se puideran beneficiar do feito migratorio.  En ocasións, o éxodo producíase para contribuír ao sostén familiar; a filla ou a nai debían marcharse e buscar un traballo máis digno, para non perder a casa ou ben para non traballar durante 40 anos nunha fábrica inhalando o po que encartonaba os seus pulmóns.



Organizada a marcha, a emigración foi máis dura para as mulleres que para os homes. Comezando xa pola viaxe, as condicións dos barcos e as carencias na hixiene, ao que hai que sumarlle o acoso que sufrían as mulleres por parte doutros homes e persoal dos buques.
As mulleres emigrantes convertíronse así en ponte entre os dous continentes, facendo en moitas ocasións de nexo de ideas, modos de vida e recursos en ambas direccións, nunha viaxe de ida e volta.


   --------------------


La emigración femenina, entre Galicia y Argentina, va a registrar en la década de 1870 los datos históricos más sobresalientes hasta el momento, situación que se va a regular en la década siguiente de 1880, si bien el fenómeno migratorio siempre tuvo un desequilibrio a favor del sexo masculino.


En el contexto de esta realidad, la mujer va a jugar un papel crucial en el reagrupamiento familiar, el que dará lugar a la organización y funcionamiento de las cadenas, sobre todo de las denominadas cartas de llamada. Bajo este principio, la primera generación de emigrantes iniciaban y facilitaban la corriente migratoria, en primer lugar al entorno familiar - en la búsqueda del reagrupameto familiar - y una vez agotada esta vía, ampliaban la llamada a contextos próximos -vecindad principalmente-. Esta estrategia, supuso que, por lo general, personas de una misma localidad o territorios próximos se dirigieran a un mismo destino (país o misma región).



Mas, en el fondo de la cuestión, estos factores de tipo familiar obedecían a una circunstancia socioeconómica; procurar que otras personas se pudieran beneficiar del hecho migratorio. En ocasiones, el éxodo se producía para contribuir al sostenimiento familiar; la hija o la madre debían marcharse y buscar un trabajo más digno, para no perder la casa o bien para no trabajar durante 40 años en una fábrica inhalando el polvo que encartonaba sus pulmones.



Organizada la marcha, la emigración fue más dura para las mujeres que para los hombres. Comenzando ya por el viaje, las condiciones de los barcos y las carencias en la higiene, a lo que hay que sumarle el acoso que sufrían las mujeres por parte de otros hombres y personal de los buques.

 Las mujeres emigrantes se convirtieron así en puente entre los dos continentes, haciendo en muchas ocasiones de nexo de ideas, modos de vida y recursos en ambas direcciones, en un viaje de ida y vuelta.
 

domingo, julio 06, 2014

Charlemos; ¿querés un mate?

Café
Bebida que se consegue a partir de sementes torradas e moidas, trátase dunha bebida estimulante e sociabilizadora que se toma a calquera do día.

Mate.
Esta infusión tamén destaca polo seu carácter estimulante e sociabilizadora, diferenciándose do café, entre outros aspectos, en que se sorbe, mentres que o primeiro se bebe.


Reunirse para charlar tranquila y relajadamente es un rito tradicional de hospitalidad y amistad que en el caso de Galicia se celebra alrededor de un café de puchero y en el de Argentina de un mate.
Con ese espíritu, se están celebrando en las cuatro sedes de la Red Museística Provincial de Lugo encuentros en los que aprender qué es el mate, cómo se prepara y cómo son los diferentes útiles para prepararlo. Todo un rito que exploramos de la mano de la Asociación de Inmigrantes y Retornados Rioplatenses.
Las próximas mateadas son:

17 de julio. Fortaleza de San Paio de Narla.
21 de agosto. Pazo de Tor.
4 de septiembre. Museo del Mar.
16 de octubre. Museo Provincial de Lugo.
20 de noviembre. Fortaleza San Paio de Narla.

Podrás ir viendo las convocatorias en nuestro facebook:
 https://www.facebook.com/culturasendialogo

sábado, junio 21, 2014

El Hotel de Inmigrantes de Buenos Aires.


[Foto procedente de la web de la Dirección Nacional de Migraciones de Argentina:

El Hotel de Inmigrantes fue construido en 1906 para recibir, prestar servicios, alojar y distribuir a los miles de inmigrantes que llegaban a Argentina y se fue ampliando a la medida de sus necesidades hasta formar un gran complejo que incluía el desembarcadero, la oficina de trabajo, la dirección, el hospital, y por último el hotel.
Fue declarado Monumento Histórico Nacional en 1990.


[Foto procedente de la web de la Dirección Nacional de Migraciones de Argentina:

Cada uno de estos edificios cumplió una función determinante en la organización general de las tareas vinculadas a la inmigración:

DESEMBARCADERO
El acto de desembarco consistía en el abordaje de una junta de visita a cada barco que llegaba, a fin de constatar la documentación exigida a los inmigrantes, de acuerdo a las normas, y permitir o no su desembarco.
El control sanitario también se realizaba a bordo, por un médico asignado a ese fin. La legislación prohibía el ingreso de inmigrantes afectados de enfermedades contagiosas, inválidos, dementes o sexagenarios.

OFICINA DE TRABAJO
Su tarea consistía en la búsqueda de trabajo, colocación y traslado de los inmigrantes al sitio donde hubieran sido solicitados.

HOSPITAL
Equipado con los elementos más modernos de su época, al hospital le cupo la función de atender a los miles de inmigrantes que arribaron a Buenos Aires afectados, sobre todo, por enfermedades vinculadas a las vicisitudes del viaje, la mala alimentación, las penurias.


HOTEL
En la planta baja el comedor, con grandes ventanales hacia el jardín, la cocina y las dependencias auxiliares.
En los pisos superiores los dormitorios.
Había cuatro dormitorios por piso, con una capacidad para doscientas cincuenta personas cada uno, lo que significa que en el hotel podían dormir tres mil personas.
El alojamiento, gratuito, era por cinco días, por "Reglamento", pero generalmente se extendia por caso de enfermedad o de no haber conseguido un empleo.


Para ampliar información y ver fotos, seguir este enlace: http://www.migraciones.gov.ar/accesible/?hotel

miércoles, junio 04, 2014

Museología social. Diálogo Intercultural.


Co a mirada posta en Arxentina a Área de Cultura e Turismo da Deputación de Lugo, Vicepresidencia primeira, a través da súa Rede Museística, en colaboración coa Asociación Rioplatenses de Lugo e Tango Club Galicia presentan o programa Culturas en diálogo: Lugo-Arxentina baixo as liñas de Museoloxía social e do diálogo intercultural. A elección deste país ven marcada primeiro por ser  un dos principais países de acollida dos homes e mulleres emigrantes galegos. En segundo lugar, porque gardou e propiciou a cultura galega durante o exilio de intelectuais e artistas galegos como Maruja Mallo, Castelao, Luis Seoane, Lorenzo Varela, Rafael Dieste, Núñez Búa, Otero Espasandín, Laxeiro, entre outros. Foi tamén terra fértil para a creación dun tecido organizativo e creativo baseada no compromiso, a solidariedade e o valor da orixe. Produto diso son os centos de asociacións de emigrantes, así como as editoriais, xornais, revistas, programas de radio e un variado abano de iniciativas culturais que durante anos foron o garante na defensa e promoción da nosa identidade cultural galega.

Dentro deste programa, queremos coñecer o colectivo de arxentinos que viven en Lugo aos que como parte da nosa sociedade queremos dar voz para fomentar un intercambio de culturas, un diálogo sobre o que compartimos e o que descoñecemos, en definitiva, para visibilizar outras realidades que forman parte da nosa comunidade.

Meses de traballo, de investigación e documentación con iniciativas puntuais ...obradoiros, conferencias, filandóns, mateadas, exposicións , concertos... etc. ..... agora empeza o forte deste proxecto...aiquí e alá... Estade atentos.

 --------------------

Con la mirada puesta en Argentina, el Área de Cultura y Turismo de la Diputación de Lugo, Vicepresidencia primera, a través de su Red Museística, en colaboración con la Asociación Rioplatenses de Lugo y Tango Club Galicia, presentan el programa Culturas en diálogo: Lugo-Argentina bajo las líneas de Museología social y de diálogo intercultural. La elección de este país viene marcada primero por ser uno de los países de acogida de los hombres y mujeres emigrantes gallegos. En segundo lugar, porque guarda y propicia la cultura gallega durante el exilio de intelectuales y artistas gallegos como Maruja Mallo, Castelao, Luis Seoane, Lorenzo Varela, Rafael Dieste, Núñez Búa, Otero Espasandín, Laxeiro, entre otros. Fue también tierra fértil para la creación de un tejido organizativo y creativo basado en el compromiso, la solidaridad y el valor del origen. Producto de ello son los centros de asociaciones de emigrantes, así como las editoriales, periódicos, revistas, programas de radio y un variado abanico de iniciativas culturales que durante años fueron garantes de la defensa y promoción de nuestra identidad cultural gallega.

Dentro de este programa queremos conocer al colectivo de argentinos que viven en Lugo a los que como parte de nuestra sociedad queremos dar voz para fomentar un intercambio de culturas, un diálogo sobre lo que compartimos y lo que desconocemos, en definitva, para visibilizar otras realidades que forman parte de nuestra comunidad.

Tras meses de trabajo, investigación y documentación con iniciativas puntuales, como talleres, conferencias, filandones, mateadas, exposiciones, conciertos, etc ... ahora empieza lo fuerte de este proyecto de aquí y de allá. Estad atentos.